Việc dạy con là một trách nhiệm lớn đối với bất kỳ bậc phụ huynh nào. Mỗi phụ huynh đều mong muốn con cái của mình trở thành những người có đạo đức cao, tư duy sáng tạo và có khả năng đóng góp cho xã hội. Trong hành trình này, tìm hiểu và áp dụng những giá trị tốt đẹp của phương pháp giáo dục con của người Do Thái có thể giúp các bậc phụ huynh trau dồi kỹ năng dạy con tốt hơn. Hãy cùng Trung tâm năng khiếu BeeLance – Ong Sáng Tạo tìm hiểu về các nguyên tắc dạy con của người Do Thái trong bài viết sau đây nhé.
Lịch sử hình thành và phát triển của phương pháp giáo dục Do Thái
Phương pháp giáo dục Do Thái Chinukh (Chinukh là từ Hebrew có nghĩa là “giáo dục”) là phương pháp giáo dục truyền thống của người Do Thái. Phương pháp này được đề xuất bởi các nhà giáo dục Do Thái vào thế kỷ thứ 12 và 13 và được phát triển và truyền bá qua các thế hệ tiếp theo.
Vào thời kỳ Trung Cổ, người Do Thái đang phải đối mặt với những thách thức lớn từ cuộc sống hàng ngày cũng như từ nền văn hóa chung xung quanh. Trong bối cảnh đó, phương pháp giáo dục Chinukh ra đời nhằm giúp trẻ em Do Thái trở thành những con người có khả năng sinh tồn, có đạo đức cao, tư duy sáng tạo và có khả năng đóng góp cho xã hội.
Phương pháp giáo dục Chinukh tập trung vào việc giáo dục toàn diện cho trẻ em, bao gồm giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục ngôn ngữ và giáo dục học thuật. Nó được xây dựng trên nền tảng “điều khiển cảm xúc” và “dạy học bằng trò chơi” để giúp trẻ em học hỏi một cách tự nhiên và đồng thời giữ được sự tò mò và niềm vui trong quá trình học tập.
Trong suốt các thế kỷ tiếp theo, phương pháp giáo dục Chinukh được truyền bá và phát triển bởi các nhà giáo dục và nhà lãnh đạo tôn giáo Do Thái. Nó đã trở thành một phương pháp giáo dục đặc trưng của cộng đồng Do Thái và được áp dụng trong hệ thống giáo dục Do Thái trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, phương pháp giáo dục Chinukh đã trải qua sự thay đổi và cải tiến để phù hợp với thực tế cuộc sống hiện đại. Những nguyên tắc cơ bản của phương pháp vẫn được giữ nguyên và được áp dụng trong giáo dục trẻ em Do Thái đến ngày nay.
Có nên áp dụng phương pháp dạy con của người Do Thái tại Việt Nam?
Phương pháp giáo dục con của người Do Thái được phát triển trong bối cảnh văn hóa và lịch sử đặc trưng của dân tộc này, đặc biệt về mặt giáo dục tôn giáo. Vì vậy không thể áp dụng việc dạy con của người Do Thái hoàn toàn cho các gia đình và xã hội khác. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh Việt Nam có thể tham khảo và áp dụng những giá trị tốt đẹp của phương pháp này vào trong việc dạy con của mình.
Với một số giá trị cơ bản như tôn trọng, kính trọng, rèn luyện tính kiên nhẫn và sự đoàn kết… các bậc phụ huynh Việt Nam có thể áp dụng trong quá trình giáo dục và nuôi dưỡng con cái mình.
Giáo dục về sự tôn trọng (Respect)
Theo quan niệm của người Do Thái, tình yêu thương, sự quan tâm và sự chăm sóc là những yếu tố cơ bản và quan trọng nhất trong quá trình giáo dục con cái. Bậc phụ huynh cần phải luôn thể hiện tình yêu thương và sự quan tâm tới con cái của mình, để giúp trẻ phát triển tính cách và tạo ra một môi trường học tập tốt nhất cho con.
Người Do Thái hiểu rõ những lỗi lầm và hành động xấu của con, nhưng họ không chỉ trích trước mặt người khác, đặc biệt là bạn cùng trang lứa. Họ khéo léo giáo dục con cái, đồng thời ngăn người ngoài can thiệp vào quá trình đó.
Theo nguyên tắc này, người Do Thái coi trẻ em là những cá nhân có quyền được tôn trọng và yêu thương, và không được coi là “sở hữu” của người lớn. Bậc phụ huynh cần phải lắng nghe, hiểu và tôn trọng quan điểm và sở thích của trẻ, không ép buộc hay áp đặt ý kiến của mình lên con cái.
Cha mẹ người Do Thái không bao giờ dùng những từ tiêu cực khi gán ghép cho con cái, ví dụ như mắng con xấu tính hay lười biếng. Thay vào đó, cha mẹ người Do Thái sẽ dành sự tôn trọng tốt hơn với con: “Một đứa trẻ tốt như con mà lại có hành vi không đúng như vậy là vì lý do gì?”
Ngoài ra, tôn trọng trong giáo dục của người Do Thái đồng nghĩa với sự hoà đồng và tôn trọng người khác. Trẻ nhỏ được khuyến khích tìm hiểu về văn hóa và truyền thống của người khác, của cộng đồng khác để có thể hiểu và kính trọng họ.
Giáo dục bằng tình yêu thương
Yêu thương trong giáo dục của người Do Thái, không tách biệt với giáo dục sự tôn trọng, và bao gồm cả việc kết nối đứa trẻ với gia đình, xã hội. Vì vậy trong giáo dục con cái của người Do Thái, cha mẹ và ông bà đóng vai trò rất quan trọng. Điều này khá tương đồng với văn hoá Việt Nam.
Gia đình là nơi đầu tiên mà trẻ nhỏ học hỏi và phát triển. Do đó, việc giữ gìn và xây dựng mối quan hệ với gia đình là rất quan trọng trong giáo dục con cái của người Do Thái.
Người Do Thái có rất nhiều cách để biểu đạt tình yêu thương với trẻ nhỏ. Con trẻ trong cộng đồng người Do Thái luôn được khen ngợi từ những ngày đầu tiên của đời. Dù con chưa thể hiểu ngôn ngữ của cha mẹ nhưng mọi hành động của con đều được cha mẹ khen ngợi. Đặc biệt, việc khen ngợi trẻ được thực hiện ở những nơi đông người để con có thể nhận biết vị trí của mình trong xã hội. Nếu con đạt được thành tích nổi bật hơn, các thành viên trong gia đình cũng sẽ vỗ tay, chúc mừng con. Người Do Thái tin rằng việc động viên và khuyến khích sẽ giúp con nâng cao lòng tự trọng, thúc đẩy tinh thần và phát triển tốt hơn trong cuộc sống.
Dạy trẻ cách sinh tồn
Gắn với lịch sử của dân tộc Do Thái, trẻ em Do Thái được dạy cách sinh tồn cơ bản. Các bậc phụ huynh sẽ khuyến khích trẻ tham gia làm việc nhà từ nhỏ, như lau dọn nhà cửa, nấu ăn, làm vườn, chăm sóc thú cưng. Tuỳ theo độ tuổi trẻ em Do Thái có thể đảm nhận các công việc khác nhau trong gia đình, qua đó cũng góp phần rèn luyện tinh thần trách nhiệm của trẻ.
Ngoài ra, trẻ em Do Thái cũng được dạy cách quản lý tài chính từ sớm bằng cách tích trữ tiền trong hộp đựng tiền của mình. Trẻ sẽ được học cách chi tiêu tiền một cách khoa học, học cách sử dụng tiền để mua đồ đạc cần thiết và dành phần còn lại để tiết kiệm. Những bài học này giúp trẻ em Do Thái hiểu biết sớm về quản lý tài chính và tăng thêm tính tự lập, yêu thích kinh doanh. Không có nhiều ngạc nhiên khi người Do Thái vốn nổi tiếng bởi thành công trong lĩnh vực kinh doanh và tài chính từ lâu đời.
Ngoài ra, các gia đình cũng dạy trẻ tự bảo vệ bản thân như cách sử dụng điện thoại di động và phương tiện giao thông. Ngay từ nhỏ, trẻ em Do Thái được dạy đối phó với tình huống khẩn cấp như cách gọi điện thoại cấp cứu, cách tự bảo vệ mình trong tình huống nguy hiểm.
Rèn luyện tư duy vượt khó cũng là một phần quan trọng trong cách dạy con của người Do Thái. Ngay từ nhỏ, trẻ em Do Thái được dạy về những nhân vật trong Kinh Do Thái, những người đã vượt qua khó khăn và thử thách trong cuộc sống. Những câu chuyện này giúp các em hiểu rằng cuộc sống không luôn dễ dàng. Nếu các em rèn luyện khả năng vượt qua khó khăn và giữ vững niềm tin thì mới có thể đạt được thành công. Trong gia đình và xã hội, trẻ em Do Thái được khuyến khích nhìn nhận sự thất bại như là một phần của quá trình học tập và phát triển. Trẻ luôn được dạy rằng sự thất bại không phải là điều đáng sợ, mà là cơ hội để trẻ học hỏi và phát triển. Cha mẹ người Do Thái cũng tuân theo nguyên tắc không thoả mãn ngay hay quá mức các mong muốn của con cái. Điều này giúp trẻ nhận thức đúng đắn hơn về hiện thực cuộc sống để có thái độ sống tích cực hơn, không ỷ lại và phụ thuộc vào người lớn.
Hãy cùng BeeLance tìm hiểu về phần 2 bài viết Nguyên tắc dạy con của người Do Thái.
